Ηλίας Κουσκουβέλης | Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων

Το κείμενο εισάγει τον αναγνώστη στις βασικές έννοιες των Διεθνών Σχέσεων, όπως το διεθνές σύστημα, οι παράγοντες του διεθνούς συστήματος, το εθνικό συμφέρον, η ισχύς και οι συντελεστές της, η ισορροπία της ισχύος, ο πόλεμος και τα αίτιά του, η λήψη αποφάσεων, η στρατηγική, η διεθνής συνεργασία.

Η προσέγγιση των εν λόγω εννοιών γίνεται στη βάση των θεωρήσεων αλλά και των θεωριών και μεθοδολογικών εργαλείων της επιστήμης των Διεθνών Σχέσεων.

Το κείμενο χρησιμοποιεί παραδείγματα από την ελληνική εξωτερική πολιτική, παραθέτει στοιχεία θεωρίας από την κλασσική γραμματεία, ενώ διακρίνεται από επιστημονικό και ιδεολογικό πλουραλισμό.

Tο βιβλίο φιλοδοξεί να εισαγάγει τον αναγνώστη στην έννοια και τη θεωρία της αποτροπής και γενικότερα στη στρατηγική σκέψη. Tούτο επιχειρείται με την εξέταση μιας συγκεκριμένης έκφανσης της αποτροπής, αυτής που δημιουργήθηκε αρχικά μέσω του ανταγωνισμού και εν συνεχεία μέσω της ισορροπίας των στρατηγικών συστημάτων μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων, των HΠA και της EΣΣΔ, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Tο βιβλίο προσφέρει μεγάλο αριθμό πληροφοριών για τον Ψυχρό Πόλεμο, εξετάζει τη στρατηγική σκέψη των HΠA και της EΣΣΔ, μελετά τη φιλοσοφία ή τη θεωρία της αποτροπής γενικότερα και, τέλος, εμμέσως φιλοδοξεί να ανοίξει τη συζήτηση για τη σχέση αντα-γωνισμού και αποτροπής μεταξύ Eλλάδας και Tουρκίας, τόσο στη συμβατική όσο και στην πυρηνική της διάσταση. Tρεις διαπι-στώσεις προκύπτουν από τη μελέτη. Πρώτον, τα οιαδήποτε στρατιωτικά δόγματα πρέπει να στηρίζονται σε πραγματική βάση ισχύος. Δεύτερον, οι αποτελεσματικές συμφωνίες (ελέγχου των εξοπλισμών) στηρίζονται σε πραγματικές ισορροπίες ισχύος. Tέλος, είναι δυνατόν, τουλάχιστον προσωρινά, ακόμη και ο ασθενέστερος να αποτρέπει αποτελεσματικά τον ισχυρότερο.

Tο βιβλίο αυτό επιδιώκει μία γενική και συνολική, απλουστευμένη αλλά και επιστημονική παρουσίαση των θεωριών λήψης αποφάσεων, κρίσης και διαπραγμάτευσης. Ειδικά, με την αναφορά και την παρουσίαση των χαρακτηριστικών της κρίσης (και της διαπραγμάτευσης) στοχεύει και προσδοκά να γίνει κατανοητό ότι η κρίση αποτελεί σύνηθες φαινόμενο της πολιτική και ότι, όπως στην κινέζικη σκέψη, δεν εμπεριέχει μόνο το στοιχείο και τη δυνατότητα της καταγραφής, αλλά και το στοιχείο της ευκαιρίας.

Η εισαγωγή στην Πολιτική Επιστήμη επιδιώκει να μυήσει τον αναγνώστη σε βασικές έννοιες της Πολιτικής Επιστήμης, όπως Πολιτική, Ελίτ, Κόμματα, Κράτος, Πολιτικά Συστήματα, Δημοκρατία, χωρίς να παραλείπει τη μεθοδολογική διάσταση της επιστημονικής έρευνας. Με τη σύντομη αλλά εμπεριστατωμένη αναφορά στην εξέλιξη της θεωρητικής πολιτικής σκέψης από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη ως τον J. Stuart Mill και τον Marx διασυνδέει τις σύγχρονες έννοιες της Πολιτικής με το διαλεκτικό γίγνεσθαι.

Στη βάση μιας διεπιστημονικής και συνθετικής μεθοδολογικής προσέγγισης μελετώνται οι υψιστάμενες σχετικές διατάξεις της Συνθήκης αλλά και οι παράγοντες, τα αίτια και οι διαπραγματευτικοί συμβιβασμοί μέσω των οποίων αποκρυσταλλώθηκε η παρούσα μορφή της Διπλωματίας και της Στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κύριο συμπέρασμα: η Διπλωματία είναι αποτέλεσμα συμβιβασμού των ηγετών των τριών ευρωπαϊκών δυνάμεων στο μέσο όρο, ενώ η Στρατηγική είναι ο συμβιβασμός στο ελάχιστο κοινό παρονομαστή, ουσιαστικά δηλαδή η επικράτηση των θέσεων των "Ατλαντιστών".

Με αυτή τη λογική και με στόχο τη διάγνωση των πιθανών εξελίξεων κατά τη διακυβερνητική του 1996 παρουσιάζονται διεξοδικά η κατάσταση του διεθνούς και του ευρωπαϊκού συστήματος και οι ανάγκες προσαρμογής των Ένωσης (π.χ. στην προοπτική της διεύρυνσης, οι θέσεις των παραγόντων δημιουργίας της Διπλωματίας και της Στρατηγικής καθώς και οι εκτιμήσεις για τις δυσλειτουργίες της Συνθήκης και τις ανάγκες βελτίωσής της.

Η διεξοδική παρουσίαση των θέσεων των κρατών επικεντρώνεται αρχικά σε γενικά θέματα που επηρεάζουν όμως άμεσα τη Διπλωματία και τη Στρατηγική, όπως η μελλοντική (ομοσπονδιακή ή διακυβερνητική) φύση της Ένωσης, η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση, ο "σκληρός πυρήνας", το μέλλον του γαλλογερμανικού "άξονα", οι πιθανές αναδιαρθρώσεις των θεσμών. Στη συνέχεια η προσοχή εστιάζεται στα ειδικά θέματα, όπως η κοινοτικοποίηση ή μη της Διπλωματίας, η κατάργηση ή μη του veto, η θέσπιση ή μη της "εποικοδομητικής ρήτρας ανοχής" και ο ανακαθορισμός ή μη του βάρους της ψήφου των κρατών μελών. Ειδικά ως προς τη Στρατηγική εξετάζεται το θέμα της περαιτέρω προσέγγισης της ΔΕΕ στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σε σχέση με την Ελλάδα, αποτιμώνται τα οφέλη που απεκόμισε η χώρα μας ιδιαίτερα στον τομέα της Στρατηγικής και παρουσιάζονται οι θέσεις της κυβέρνησης και των κομμάτων της αντιπολίτευσης σε σχέση με τη διακυβερνητική του 1996.

Ending the Fallacies and the Invasion: A "Small but Smart" State Strategy for Cyprus", Eastern Mediterranean Geopolitical Review, Vol. 3, Spring 2018, 1-15. PDF

Kouskouvelis, I., 2017. "The MENA Region Power Competition and the Challenges to Security", Defence Review, 2017/2, 75-92​ PDF

Kouskouvelis, I., 2016. Cyprus' Reunification: from the "Momentum" trap to a "Small but Smart" State Strategy, Eurodialogue: Journal of International Relations, European Economic & Social Studies, 5. pp. 19-34 (with Revecca Pedi) PDF

Kouskouvelis, I. I. (2004). Institutionalism and the Macedonian question. Southeast European and Black Sea Studies, 4(3). pp. 506-515

Athanasios, K. T., Ilias, K., & Konstantinos, G. M. (2003). Using fuzzy cognitive maps as a decision support system for political decisions Proceedings of the 8th Panhellenic conference on Informatics. pp. 172-182 Nicosia, Cyprus: Springer-Verlag

Κουσκουβέλης, Ηλίας (1997). Η έννοια της σταθερότητας στη θεωρία της διεθνούς πολιτικής. Το Βήμα των Κοινωνικών Επιστημών, ΣΤ'(21), σ. 97-123

Kuskuvelis, I. I. (1993). Droit international et environnement: la protection juridique de la couche d'ozone. Annuaire de Droit Maritime et Aérospatial, Etudes en hommage au Professeur M. Mateesco-Matte, Tome XII. pp. 469-490, Université de Nantes

Kuskuvelis, I. I. (1993). The space risk and commercial space insurance. Space Policy, 9(2), pp. 109-120

και

Kuskuvelis, I. I. (1993). The space risk and commercial space insurance. Space, 4(6). CSP Japan: Japan

Κουσκουβέλης, Ηλίας (1993). Το Αεροδιαστημικό Λεωφορείο (ΑΛΔ): Νομικές και Στρατηγικές Συνέπειες. Διεθνές Δίκαιο και Διεθνής Πολιτική, (21-22), Παρατηρητής. σ. 305-323

Kuskuvelis, I. I. (1992). Space Insurance, in Tatsuzawa K. (editor). Legal Aspects of Space Commercialization. pp. 60-76, Tokyo: CSP Japan Inc.

Kuskuvelis, I. I. (1990). La légalité coutumière de l'observation spatiale militaire. Revue Française de Droit Aérien et Spatial, No.3. pp. 297-322

Kuskuvelis, I. I. (1989). Vérification et prévention de la militarisation de l'espace extra-atmosphérique. Contributions à l'Année Internationale de la Paix, CERIM/ Cahiers du Droit Public. pp. 91-97, Bordeaux

Kuskuvelis, I. I. (1988). The method of genetic effectiveness and the future of the military regime of outer space. Space Law: Views of the Future. pp. 79-97, Leiden: Kluwer 

[1]

A. K. Tsadiras, I. Kouskouvelis, K. G. Margaritis (2001). Fuzzy Cognitive Maps as a Decision Support System for Political Decisions: The case of Great Albania, Proceedings of 5th Hellenic European Conference on Computer Mathematics & its Applications (HERCMA 2001), Athens, Greece, 20-22 September 2001

[1]

Κουσκουβέλης, Ηλίας (2011) Στρατηγική μικρών κρατών στο διεθνές σύστημα: η περίπτωση της Κύπρου, Συνέδριο Ιδρύματος Τάσσος Παπαδόπουλος με θέμα «Το Κυπριακό και το Διεθνές Σύστημα από το 1945 έως το 1974: Αναζητώντας Θέση στον Κόσμο», Λευκωσία, 8-10.04.2011

[2]

Tsadiras A. K., Kouskouvelis I., Margaritis K. G. (2001) Making Political Decisions using Fuzzy Cognitive Maps: The FYROM Crisis, Proceedings of the 8th Panhellenic Conference on Informatics, Vol.1, Nicosia, Cyprus. pp 501–510

και

Tsadiras A. K., Kouskouvelis I., Margaritis K. G. (2003) Making Political Decisions using Fuzzy Cognitive Maps: The FYROM Crisis, Lecture Notes in Computer Scirence series. Springer-Verlag

[3]

[4]

[5]

Kuskuvelis, I. Ilias (1991). The customary legality of military space observation and proposals towards its codification, Proceedings IISL, Dresden, Federal Republic of Germany. pp. 305-315, AIAA: Washington D.C.

[6]

Tavernier P., Kuskuvelis I. I. (1991). Space law and human rights: a complementary relationship through the right to development, Proceedings IISL, Dresden, Federal Republic of Germany. pp. 350-355, AIAA: Washington D.C.

[7]

Kuskuvelis, I. Ilias (1990). Implications of the military aerospace plane development, Proceedings IISL, Torremolinos-Malaga, Spain. pp. 361-365, AIAA: Washington D.C.

[8]

Tavernier P., Kuskuvelis I. I. (1988). Τhe intermediate-range nuclear forces (INF) treaty and the space military regime, Proceedings IISL, Bangalore, India. pp. 74-83, AIAA: Washington D.C.

[9]

Kuskuvelis, I. Ilias (1988). Functional Approach and Beyond: towards a functional aerospace environmental regime, Proceedings IISL, Brighton, United Kingdom. pp. 330-338, AIAA: Washington D.C.

[10]

Kuskuvelis, I. Ilias (1987). The Aerospace Plane: In the Direction of an Aerospace Law, Proceedings IISL, Innsbruck, Austria. pp. 175-179, AIAA: Washington D.C.

και

Kuskuvelis, I. Ilias (1987). The Aerospace Plane: In the Direction of an Aerospace Law, Annuaire Français de Droit International, IX. pp. 379-391

[11]

Kuskuvelis, I. Ilias (1986). Verification and the Space Related Agreements, Proceedings IISL, Stockholm, Sweden. pp. 61-67, AIAA: Washington D.C.

Pedi R., Kouskouvelis I., "Cyprus in the Eastern Mediterranean: A Small State Seeking for Status". In: Litsas S.N., Tziampiris A. (eds) The New Eastern Mediterranean. Springer, Cham, 2019.

Kouskouvelis Ilias, (2015) "'Smart' leadership in a small state: The case of Cyprus" in Spyridon N. Litsas & Aristotle Tziampiris (eds.), The Eastern Mediterranean in   Transition: Multipolarity, Power and Politics, London: Ashgate Publishing, . (ISBN:978-1-4724-4039-6).

Kouskouvelis Ilias, "The Importance of Structures in the Future of the Military Space Regime", in International Space Law Miscellanea, Liber Amicorum honoring Professor dr Andrej Gorbiel, pp.115-122, Warsaw, A. F. Modrzewski Foundation, 1995.

Kouskouvelis, Ilias, "Intergovernmental Institutionalism: an international politics approach to European integration”, Problems and Prospects of European Integration, University of Macedonia, Thessaloniki, 1996, ICP 95-G-4024/14

[1] 

Ilias I. Kouskouvelis, "Ο τραγικός τρόπος διαχείρισης μιας κρίσης", Foreign Affairs The Hellenic Edition, April 2013, pp. 26-39.

[1] 

Ilias I. Kouskouvelis, "Δέκα προτεραιότητες για την εξωτερική μας πολιτική", Φιλελεύθερη Έμφαση, Τεύχος 51, Απρίλιος - Μάιος - Ιούνιος 2012, σελ. 23-26.

[2]

Ilias I. Kouskouvelis, "Η ελληνική εξωτερική πολιτική στην κρίση", Foreign Affairs The Hellenic Edition, Τεύχος 1, Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012, σελ. 46-56.